تا کنون مطالب بسیار اندکی در مورد تجارب و یافته‌های یک مترجم آزاد منتشر شده است. به نظر می‌رسد این موضوع نیز یکی دیگر از خصلت‌های مشترک مترجمان است که تجارب خود را با دیگران در میان نمی‌گذارند. برهم زدن چنین قاعده‌ای محرک اصلی من در نوشتن این مقاله است. مقاله‌ای که پس از بیان واقعیاتی پیرامون حرفه مترجمی به تجربیات کوچک و بزرگی می‌پردازد که در چند سال گذشته بدست آورده‌ام.
مترجم آزاد فردی است که بر اساس یک قرارداد یا توافق موردی (که معمولا شفاهی ست تا کتبی) برای اشخاص یا شرکت‌های مختلفی کارترجمه انجام می‌دهد. کلمه «آزاد» بدین موضوع اشاره دارد که مترجم مورد نظر در یک شرکت یا سازمان خاصی «استخدام» نشده است. «مترجم آزاد»، خود-کارفرما ست و این آزادی را دارد که پروژه‌ها یا شرکت‌های مورد نظر خود را انتخاب کرده و از انجام پروژه‌هایی که مورد علاقه‌اش نیست سرباز بزند.
واقعیات حرفه مترجمی
برای یک مترجم آزاد ، سال نخست فعالیت سال سخت و سرنوشت سازی محسوب می‌شود. خود را برای این در و آن در زدن‌های بسیار، بازه‌های طولانی بیکاری و انجام پروژه‌هایی با قیمت بسیار نازل آماده کنید. اگر به مترجمی علاقمندید و پوست کلفتی نیز دارید، امیدوار بوده و به تلاش خود ادامه بدهید. احتمال این وجود دارد که در درازمدت به نتیجه قابل قبولی برسید. توصیه می‌کنم به دنبال شغل دیگری هم باشید و در صورت یافتنش مشغول به کار شوید. متاسفانه در حال حاضر مترجمی در کشور ما یک شغل دوم محسوب می‌شود. می‌توانید در کنار یک حرفه دیگر، هفته‌ای یا ماهی یک پروژه ترجمه نیز به دست گرفته و بدین شکل به کلی از مترجمی خداحافظی نکنید.
به دلیل شمار بالای مترجمان، تعرفه‌های ترجمه بسیار پایین بوده و همیشه کسی هست که با قیمتی کمتر از قیمت پیشنهادی شما سفارش ترجمه را بپذیرد. همین امر باعث می‌شود متقاعد کردن مشتری برای قبول هزینه ترجمه از سوی شما مشکل باشد. عدم آگاهی مشتری از مسایل پیرامون حرفه ترجمه نیز به این معضل دامن می‌زند. تنها برگ برنده‌ای که شما در مقابل دیگر مترجمان در اختیار دارید، کیفیت بالای ترجمه شما ست که البته به هیچ وجه با هزینه مورد نظر مشتری هم خوانی ندارد.
حرفه مترجمی فاقد صنف و اتحادیه است. این موضوع حرفه مترجمی را بسیار آسیب‌پذیر نموده و باعث مشکلات و ناهمخوانی‌های بسیاری در آن شده است. علاوه بر این منجر شده که مترجمی بعنوان یک حرفه متمایز در جامعه شناخته نشده و بیشتر مترجمان از حق و حقوق خود کاملا بی‌اطلاع بوده و مورد بهره‌کشی و استثمار قرار بگیرند.
توصیه‌هایی برای مترجمان آزاد
ترجمه را در اولویت کاری خود قرار بدهید. معمولا برای هر پروژه ترجمه، زمان تحویل آن نیز تعیین می‌شود که مورد توافق مترجم و کارفرما ست. به دلیل وجود همین بازه زمانی، اغلب اوقات مترجمان کار ترجمه را به روزها یا ساعات آخر موکول می‌کنند. توصیه می‌کنم از چنین عملکردی دوری کنید. زمان دشمن درجه یک مترجم است. ما از اتفاقاتی که ممکن است روز یا ساعاتی بعد برایمان روی بدهد بی‌اطلاعیم. تعلل در انجام ترجمهباعث می‌شود ما زمان حال را که برای ترجمه کردن در اختیار داریم از دست بدهیم و اگر اتفاق ناخواسته‌ای روی دهد، دیگر زمانی برای انجام ترجمهنداشته باشیم. بنابراین قرار دادن ترجمه در اولویت کاری بسیار مهم است. سعی کنید ترجمه خود را هرچه زودتر به اتمام برسانید.
در کسب و کار خود محتاط باشید. در حرفه مترجمی با افراد مختلفی برخورد خواهید داشت که ممکن است در شهر دیگری ساکن بوده و جز یک نام (که می‌تواند درست نباشد) و یک شماره تلفن هیچ چیز دیگری از آنان ندانید. پس جانب احتیاط را از دست ندهید و به مشتریان خود اعتماد کامل نداشته باشید. همیشه و بدون استثنا پس از توافق برای انجام ترجمه از مشتری خود پیش پرداختی دریافت کنید و تا تمام دستمزد تعیین شده به دست شما نرسیده، ترجمه کامل را به مشتری تحویل ندهید. این موضوع در مورد پرداخت‌های اقساطی یا سفارش چند ترجمه توسط یک مشتری صدق می‌کند. سهل انگاری در این موضوع ممکن است تجربیات تلخی به همراه داشته باشد، چنانچه که برای خود من پیش آمده است بدون دریافت کامل دستمزد، سفارشی را به مشتری تحویل داده‌ام و پس از آن از پرداخت مابقی دستمزد من سر باز زده است. یا اینکه یک مشتری خوب که سفارشات چندی به من سپرده بود و پرداخت‌های دوره‌ای داشت پس از تحویل آخرین سفارش دیگر به تماس‌هایم پاسخ نداده و از پرداخت هزینه آخرین سفارش خود طفره رفته است. همچنین پیش آمده که یک مشتری دستمزدم را پس از وقفه‌ای چند ماهه پرداخت کند.
حداقل ۲۰ درصد درآمد ماهیانه خود را پس انداز کنید. این درست است که درآمد یک مترجم آزاد معمولا چندان بالا نیست که بتواند مقداری از آن را هم پس‌انداز کند اما توصیه می‌کنم سعی کنید تا حد امکان برای خود پس اندازی فراهم نمائید. ترافیک کاری ترجمه در ماه‌های مختلف سال یکسان نبوده و افت و خیز بسیاری پیدا می‌کند. این امکان وجود دارد که در طول یک ماه نتوانید حتی یک سفارش ترجمه دریافت کرده و درآمدی داشته باشید. این مسئله تقریبا برای همه مترجمان آزاد اتفاق می‌افتد. پس با پس‌انداز کردن به فکر چنین مواقعی باشید.
در چند مرکز مختلف به فعالیت مشغول باشید. از آنجایی که معمولا مراکز و سازمان‌های مختلف با مترجمان هیچگونه قراردادی تنطیم نمی‌کنند، این امکان وجود دارد که هر لحظه همکاری خود را با شما قطع نمایند. پس فراموش نکنید که هر نوع همکاری موقتی است و نمی‌توان به ادامه آن در آینده چندان امیدوار بود. توصیه من این است که از آزادی عمل خود استفاده کنید و همیشه به دنبال مراکز و موقعیت‌های کاری مناسب‌تر بگردید. سعی کنید خود را به یک مرکز محدود نکنید.
به ترجمه مطالب مورد علاقه خود بپردازید. در اوقات فراغت یا زمانی که سفارش ترجمه‌ای در دست ندارید به ترجمه مطلبی که به آن علاقه‌مندید بپردازید. می‌توانید کتاب خاصی را تعیین کرده و به مرور زمان آن را ترجمه کنید. اینکار جدای از اینکه درآمدی برای شما در پی خواهد داشت، باعث می‌شود از حرفه مترجمی نیز لذت ببرید. حتی می‌توانید به ترجمه مقالات یا دیگر محتواهای رسانه‌ای پرداخته و آن را برای چاپ به نشریات ارسال کنید. انجام ترجمه‌های داوطلبانه نیز تجربه شما را در ترجمه بالا برده و باعث افزایش اعتماد به نفس‌تان می‌شود.
تعرفه مشخصی برای خود داشته باشید. با توجه به بازار کار، برای خود تعرفه مشخصی تعیین کنید. این شما هستید که خدماتی را ارائه می‌کنید پس نگذارید مشتری در مورد دستمزد و زمان تحویل کار برای شما تصمیم بگیرد. داشتن تعرفه مشخص باعث می‌شود مشتریان، شما را یک مترجم حرفه‌ای بپندارند.
تبلیغ، تبلیغ و تبلیغ! به هر طریقی که به نظرتان می‌رسد به تبلیغ و شناساندن خود بپردازید. ارائه کارت ویزیت، پخش اطلاعیه و آگهی، داشتن رزومه‌ای مناسب و حضور در سایت‌ها و انجمن‌های مختلف اینترنتی و غیره به معرفی شما بعنوان یک مترجم آزاد به جامعه کمک کرده و باعث افزایش سفارش‌های ترجمه می‌شود.
به فکر مستقل شدن باشید. با داشتن یک دفتر کار یا حتی وب‌سایتی مناسب می‌توانید مستقیما و بدون واسطه مراکز ارائه دهنده ترجمه با مشتریان ارتباط برقرار نموده و دستمزد بالاتری دریافت کنید. فقط به خاطر داشته باشید که برپا کردن یک مرکز هم زمان‌بر بوده و هم به سرمایه اولیه نیاز دارد، پس همه تمرکز خود را فقط به این مسئله معطوف نکنید (احتمال موفق نشدن بسیار است) و به امید آن ارتباط خود را با مراکزخدمات ترجمه قطع نکرده و روش درآمدزای کنونی را کنار نگذارید.
به کارهای مرتبط چون تدریس، ویراستاری، نویسندگی و... بپردازید. سعی کنید در حوزه‌های مرتبط با ترجمه چون ویراستاری، نویسندگی یا حتی تدریس زبان تسلط یافته و در کنار ترجمه به انجام آنها مشغول باشید. این کار هم به افزایش کیفیت ترجمه شما کمک کرده وهم منبع درآمدی جانبی محسوب می‌شود.
برخورد مناسب و تاثیرگذاری با مشتریان خود داشته باشید. مشتریان شما بهترین و مطمئن‌ترین تبلیغ کننده شما محسوب می‌شوند. برای مراجعه کنندگان وقت بگذارید و به آنان راهنمایی‌های لازم و مفیدی ارائه بدهید، حتی اگر مطمئن بودید که سفارش خود را به شما نخواهند داد. برخورد مناسب، باعث می‌شود که مشتریان و مراجعه کنندگان ذهنیت مثبتی از شما پیدا کرده و بار دیگر به سراغ شما بیایند، یا اینکه شما را بعنوانمترجم به دوستان یا آشنایان‌شان توصیه کنند.
شماره تلفن، ایمیل و اطلاعات مشتریان‌تان را یادداشت کنید. این کار خصوصا در زمینه تبلیغات می‌تواند برایتان بسیار مفید باشد. به خاطر داشته باشید که مشتریان شما پل ارتباطی بسیاری خوبی میان شما و بقیه جامعه محسوب می‌شوند. در زمان مناسب می‌توانید اطلاعیه‌ای در مورد تخفیف ویژه یا مطلبی در ارتباط با ترجمه برای آنها ارسال کنید.
نسیه قبول نکنید! اغلب اوقات مراجعه کنندگان با وعده سفارش‌های بیشتر در آینده از شما درخواست می‌کنند هزینه ترجمه را کمتر حساب کرده و به آنان تخفیف بدهید. چنین تقاضایی به قبول نسیه شباهت دارد. تجربه نشان داده است که پایین آوردن دستمزد ترجمه به امید حجم بالای سفارشات آتی کار اشتباهی بوده و به ضرر مترجم تمام می‌شود چراکه به ندرت از سفارشات بعدی خبری می‌شود. پس فراموش نکنید که به نسبت حجم کار دریافتی و نه وعده و وعید‌های آینده مشتریان به آنها تخفیف بدهید.
تنها مانع کار یک مترجم، زمان است. شک دارم که هیچ مترجمی با این گفته مخالف باشد که «اگر زمان بیشتری در اختیار داشتم حتما ترجمه بهتری ارائه می‌کردم.» هرچه مدیریت زمان شما بهتر باشد و برای خود برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشید در کار ترجمه موفق‌تر خواهید بود. به فعالیت‌هایی که در طول روز انجام می‌دهید فکر کنید. اوقات شما چگونه سپری می‌شود؟ فهرستی از فعالیت‌ها و همچنین علاقه‌مندی‌های خود را تهیه کرده و طبق آن برای خود برنامه‌ریزی کنید.
منبع : تجارب مفید یک مترجم آزاد