ویژگیهای موقعیتی و ترجمه

واحد پیام، متن (text) است، و هر متن از یک یا چند جمله تشکیل شده است. جمله، واجد متن است و نقش عمده ای در متن ایفا می کند. هر جمله ای که توسط شخصی بیان می شود به یک موقعیت و بافت اجتماعی تعلق دارد.
مثال: استادی در کلاس درس خطاب به دانشجویی می گوید: ?You haven’t done the assignment, have you  

ویژگیهای موقعیتی این جمله عبارتند از: متکلم کیست؟ چه شغلی دارد؟ مقام اجتماعی وی چیست؟ چه لباسی پوشیده است؟ چند سال دارد؟ چه ارتباطی با مخاطب دارد؟ دیدگاه اجتماعی وی چیست؟ مخاطب کیست؟چند سال دارد؟ مرد است یا زن؟ دانشجوی چه رشته ای است؟ چه رابطه ای با متکلم دارد؟ چه کسانی در کلاس حضور دارند و چه می کنند؟ آیا مخاطب را می شناسند؟کلاس درس، از نظر فیزیکی چه ویژگیهایی دارد؟ چند پنجره دارد؟ جمله در چه زمانی ادا شده، شب یا روز؟ و غیره.

ویژگیهای موقعیتی و ترجمه

 کت فورد ویژگیهای موقعیتی متمایز دختری را که وارد اتاق می شود و جمله ‘I’ve arrived’ را ادا می کند، بدین شرح تشریح می کند:

الف. متکلم تنها و یک شخص است و این امر در انتخاب ضمیر ‘I’ در مقابل سایر ضمایر نظیر we، you، he مشخص است.

ب- عمل "ورود" که منجر به انتخاب کلمه arrive در مقابل leave یا eat شده است.

ج- رویداد فعل مربوط به گذشته است.

د- به موقعیت جاری کلام ارتباط دارد. این ویژگی منجر به انتخاب صورت فعلی زبان حال کامل شده است.

ه- موقعیت جاری جمله فوق "حال" می باشد. و به همین خاطر زمان غیر ماضی انتخاب شده است.

این ویژگیهای موقعیتی متمایز که بدان ها اشاره شد، برای تبلور پیام مورد نظر متکلم مؤثر می باشند. ویژگیهای مهم زبانی: ویژگیهایی که در نظام یکی از زبانها مؤثر بوده و مهم شمرده می شوند، ولی تأثیری بر نقش ارتباطی متن مربوطه در موقعیت ارتباطی یاد شده ندارند. مثل پسوند "م" در آمدم.ویژگیهای مهم نقشی: این ویژگیها تأثیر مستقیم بر نقش ارتباطی متن یا جمله مربوطه در موقعیت ارتباطی خود دارند.

ترجمه ناپذیری زبانی : یک متن هنگامی از نظر زبانی غیر قابل ترجمه است که از میان ویژگیهای مهم زبانی متن مبدأ، یک یا چند ویژگی، جزء ویژگیهای مهم نقشی ارتباط مربوطه نیز محسوب می شود.

مثال مرجان لب لعل تو مر جان مرا قوت
یاقوت نهم نام لب لعل تو یا قوت

ترجمه ناپذیری فرهنگی : یک متن هنگامی به زبانی دیگر از نظر فرهنگی غیر قابل ترجمه است که از میان ویژگیهای مهم نقشی متن مبدأ یک یا چند ویژگی در فرهنگ زبان مقصد موجود نباشد.مثال: امشب در مسجد جامع شهر مراسم دعای کمیل برگزار می شود.

منبع : ویژگیهای موقعیتی و ترجمه